Jón Hrak

Kirkjubækur þar um þegja –
þó er fyrst af Jóni að segja,
hann skaust inn í ættir landsins
utanveltu hjónabandsins.
Fyrir þá sök ekkert erfði hann,
uppeldinu fyrirgerði hann,
sem varð byrði bundin valdi
byggð hans, sem hún eftir taldi.

Snemma var hann kenjakrakki
kúrði er aðrir vóru á flakki,
vakti í þrá við þekktar-hæfi
þegar fóstran vildi hann svæfi,
rak upp óp og æfði róminn.
Eins fór það með kristindóminn,
eiginleikum Guðs hann gleymdi,
grautað um þá sem hann dreymdi,

þá sem vóru vissir tíu
velta lét á fimm og níu.
Mundi aftur auðveldlega
allt það smáa og veraldlega:
tölu lýðs sem löndin ólu,
ljós sitt fengi tungl frá sólu.
Hraðvirknin hans hrökk þó minna,
hugsaði þegar átti að vinna.

Þó hann eltist á var stagast:
aldrei gæti Jónki lagast!
Hann varð fyrir öllu illu,
allra skömm á rangri hillu.
Félaus varð að flækingsgreyi,
fór þó sjaldan þjóðarvegi,
tálma lét sér torfærð neina,
tíndi upp fáséð grös og steina.
Frekjulaust var að hann ætti
einhver mök við hulda vætti.

Gróf upp hverja gamla bögu,
gleymda kafla úr þjóðarsögu.
Reytjur af því rusli leifði
rásin tíða, en mörgu dreifði.
Sjálfsagt var sá óraaldur
átti skylt við svartagaldur.

Sérlegt þótti allt hans æði,
orðin hans og málsgögn bæði.
Hélt því fram að hver sem kunni
hversdags tök á náttúrunni
gæti léttar lífsins starfa
lokið og til meiri þarfa.
Hugði ei sannleik hóti betri
hafðan eftir Sankti-Pétri
heldur en ef svo hending tækist,
húsgangurinn á hann rækist.

Erindi hann orti líka
um það, sem menn vildu ei flíka,
nema svona í hálfum hljóðum
heima, og í veislum góðum.
Hegðun sú var hefndarefni –
,,hrak” hann fékk að viðurnefni.

Það var svo sem sýnilegur
sá sem gekk hann slysa-vegur,
og hann stefndi í átt til fjandans
á afturfótum tíðarandans.

Þegar alþjóð einum spáir
óláns, rætist það. Ei tjáir
snilli mikils manns né sómi
móti fólksinjs hleypidómi.
Falin er í illspá hverri
ósk um hrakför sýnu verri –
hún er aflsins heit að vinna
hnekki inu kraftaminna.
Þó hann væri ei þjóðskálds maki,
það gat ræst á Jóni hraki.
Hríðin blés með hörkuafli.
Helfrosinn lá Jón í skafli.

Alltaf hafði hann sama sinni,
svona að deyja í ótíðinni!
Enn til meins og mæðu varð hann
mönnum, sem að urðu að jarða hann!

Þegar átti að husla hræið
hart og þykkt var frostalagið,
klakahögg á aðra alin,
illgræf jörð í legstað valin.
Svo var leiðaþúfna þrengdin,
það fékkst varla grafar lengdin.
Jörðu á og í er snauðum
ofaukið, jafnt lífs og dauðum.

Þá kvað einn: ,,Við úrráð höfum!
Út og suður karlinn gröfum.
Ei þarf lubbinn óvandaður
eins að liggja og dánumaður.”

Eftir japl og jaml og fuður
Jón var grafinn út og suður.

– Kveld það tóku hvílunáðir
kúgaþreyttir grafmenn báðir.
Geig við það ei gátu flúið:
gröfin hafði öfugt snúið.

Var það óljós óró, síðast
ögn á dauðum bjálfa að níðast?
Eða hræddu hugi þanninn
hindurvitni um kynjamanninn?
Hvort sem var nú, við þeir lágu
vonda drauma og illa sváfu.
Kveðandi í hverjum blundi
kom hann Jón og skalf og stundi.
Heljarsár og svalur klaki
sagði hann væri að kirkjubaki,
afturgenginn orti vers um
ónotin að liggja þversum.

Já, sú ending ekki að lofa
útafdauður fólki að sofa!

– Meðan nokkrir, satt að segja,
svipað Jóni lifa og deyja,
lengi í þessum heimska heimi
hætt er við menn illa dreymi.