Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Ínkli og YarikóFyrsta ljóðlína:Ábatans elska kná,
Höfundur:Gellert, Christian Fürchtegott
Þýðandi:Jón Þorláksson
bls.352–359
Viðm.ártal:≈ 1800
Skýringar
Undir fyrirsögn stendur:
„Snúið úr Gellerts kvæðum (Inkle og Yariko í Fabeln und Erzählungen 1765, 8. I, 15–18). Prentað áður í „Gamni og alvöru“ I, 95–102. Eptir tveim handritum.“ 1. Ábatans elska knáoss sú er kenndi fyrst: hvernig lífgírug lá* léttu tré fær gjörðist; til að framselja á fjöl fjör vort, hið kærsta hnoss, óvissri dröfn í dvöl dirfsku sú færir oss.
2. Ábatans elska skír,ímyndan plógs og tjóns, auðsólginn Ínkla knýr inní hol báruljóns. Orku sá æskunnar offraði karfabyggð. Hans skyn að versla var, var hans að reikna dyggð.
3. Lokkar hann laufa umvent*land fullt með jötnaróm er vér æ fáum kennt ágirnd og kristindóm:* svo Ameríkam sér seggur, en nærri strönd gnoð stormur fyrirfer, fær hann þó haldið önd.
4. Fold hann með fjöri nær,féll yfir Breta þó landsmúgur yfrið ær þá undan komust sjó. Svalg hinna soltin dör, samt sparast Ínkla líf, honum varð flóttaför og fagurlimi hlíf.
5. Sprunginn af hlaupum hérhartnær, með órótt geð, engelskur undir sér eitt niður varpar tréð; allur af ótta brann, óviss í hugarkvöl, hvort sverð eða hungur hann heims mundi firra dvöl.
6. Skyndiligt skelfdum hansskarkaði í eyrum hljóð: Eitt þess ókunna lands ungt skrapp úr runni fljóð. Hún auga hröðu með hal leit frá Norðurs-ey, hverft varð, en hvað af réð? að hverfa burt? ónei!
7. Svo eru villivífvör ei né þýsk í sið. Hún gest á horfði stíf, hvítt, kringlótt andlitið. Klæðnaður hans og hár, hýrt tendruð sjónarljós, allt var það unun klár er hélt til baka drós.
8. Ótamin yndishóteins fengu vífs á hann, að draga dul á rót og dempa síst hún kann; uppskátt lét augnaráð innra hvað þreyði geð. Augað fékk elsku tjáð og elsku baðst þar með.
9. Elskuvert ei sig laugIndinnu vaxtarsnið. Með látum mæltu þau, með látum kynntust við. Hún benti hendi að rekk, hann skundar eftir fús; aldinum fæddan fékk og fylgdi í lítið hús.
10. Hún sýnir honum lind,heilnæma þorstabót. Hún hlær, og hét það mynd huggunar, angri mót; sinn tíu sinnum gest sá grannt og hár fitlar, fannst hana furða mest fallegu krullurnar.
11. Sérhverjum morgni meðmærin Yarikó komumanns kætti geð kosti með nýjum þó. Góðsemdar gjörði hún ljóst með gögnum sérhvern dag að sitt ósiðað brjóst sæmdi trútt hjartalag.
12. Skenk margan hún gaf halog húsið gjörði skreytt með skinna mislitt val og margs kyns fjöðrum breytt; skart nýtt af skeljum þó, er skrautligastar fann, hún sér um herðar bjó nær hitta vill sinn mann.
13. Hún gest að fossi framfærði nær húm að rak, þar svæfa niður nam og næturgalans kvak. Nákvæmri aumkvun af í sínum faðmi dátt vífið sinn vin, þá svaf, vaktaði hverja nátt.
14. Mun norður hér í heimhjarta svo göfugt fást? orðfæri þýðust þeim það sama kennir ást. Þau talast tvö ei við, tilbjuggu sjálf það hjal. Hann skilur kæru klið, kannast hún rekks við tal.
15. Oft fræðir Ínkli vífættjarðar hans hvað sé mjög indælt manni líf og margs kyns dýrinde. Fljóð hjá sér óskar ungt að fengi í Lundún séð, hún heyrði og þótti þungt að það ei strax var skeð.
16. „Þig“, kvað hann, „þar eg bý“,– og þreifaði um sinn kjól – „mörg klæði mislit í meir verð en þetta skjól, í höll, sem hálf er gler, af hestum dregin fljótt, framekið þar skal þér í þeim stað næsta rótt.
17. Stúlkan af gleði grét,gætandi þrungnum svip útá breitt ufsaflet hvort ekkert sæi skip. Auðnaðist innan skamms það æskti drós að sjá; vör orðin voga gamms varð hrædd og fegin þá
18. og leitar upp sinn gest.Af ást og tryggð við hann föðurland forgleymest; fljóð við hans síðu rann eins glatt á æga dröfn og væri þetta far, sem hún leit híma á höfn, hús besta Lundúnar.
19. Beina leið flytur fleyflughraður óskabyr *Barbados- undir -ey, þær óhamingjudyr, hvar Ínkli skelfdur á illfarir sínar leit nær kaupmanns hyggjan há hans vakta þanka beit.
20. Auð frá Indíalandsað bera tóma mund er fyrir ágirnd hans ekki nein gleðistund: „Svo hef eg grimman geim gegn svamlað fyrir það að snáfa snauður heim!“ sneyptur hann þetta kvað.
21. Innan skamms Ínkli þóágirndar sefar gan og bauð Yarikó einum sem keypti man. Harðýðgi hræðilig hér kom í þakkar stað. Í þrældóm selda sig sá hún er líf bar að.
22. Hún féll um háls á þrjót,hún féll á kné og grét, hún snökti, hrein – ei hót! – hann brúði selda lét. „Æ, mig þungaða að þjá!“ þannig hún klagaði. Viknar hann við það? Já! – „Hún verður dýrari
23. um þrjú pund sterling stíf!“strák-Breti kátur gó: „Hér er, minn herra! víf heitir Yarikkó.“ * * * Ómennskur Ínkli! gauð aldrei þinn líki var! Þín smán uns öld er auð alla tíð lesist þar!
24. Manngæsku mestu raun,mjúkustu kærleiks trú, þrældóm í þökk og laun þinn bófi geldur nú. – Víf ungt, er vegna þín veðsetti líf og grið, hóf þig úr heli og sín heimkynni skildi við,
25. fylgðist þér með um marog myndarlag geðfelt með besta hjarta bar, burt fékkst af ágirnd selt. Stær þig! neinn strákur ei stelur þér nafnbót frá. Með ódyggð mun aldrei mögulegt þér að ná. Athugagreinar
1.3 lá: sjór.
2.8 þ.e. skynsemi hans var: að versla; dyggð hans: að reikna. 3.1 laufi: sverð; laufa umvent: kristnað með sverði. 3.4 jötnarómur: gull. 19.3 „Barbados er ey í Mexíkuvík sem Engilsmenn eiga; þar tíðkaðist lengi mjög mansal.“ |
