Svaðilför | BRAGI
Bragi, óðfræðivefur

Söfn

Íslenska
Íslenska

Persónuvernd:

Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn.

Innskráning ritstjóra

Svaðilför

Fyrsta ljóðlína:Vængja særður haukur hrærður
bls.103–114
Viðm.ártal:≈ 0
Flokkur:Rímur

Skýringar

Algengt var á dögum Árna að Eyfirðingar sæktu sér matbjörg til Grímseyjar og er Svaðilför ort um slíka för þar sem skipverjar voru hætt komnir. Kvæðið er ort 1787, líklega skömmu eftir Grímseyjarferðina. Í útgáfunni Stakar rímur sem hér er farið eftir segir: „Elsta handritið, Lbs. 1291, 8vo, mun vera ritað um 1800, eða meðan Árni var enn á lífi. Er það í röð hinna betri og hefir því verið fylgt í útgáfunni orðrétt, að undanskyldum smávægilegum lagfæringum eftir öðrum handritum, þar sem leshættir þóttu líklegri.“
1.
Vængja særður haukur hrærður,
Hnikars nærður dverga sátt,
draums í lundi bregður blundi
beygður undir raunamátt.
2.
Tíðin spillist, tíðin villist,
tíðin illa nálgar sig,
tíð vill hrekja tíðum seka,
tíðin vekja ætti mig.
3.
Ég er hrelldur, sorgum seldur
særing veldur eitthvað hart,
angursleginn þó eg þegi,
þankann beygir heldur margt.
4.
Stundum dylja harm og hylja
helst eg vilja til þess ber,
þegar kylja beslu bylja
bágt vill þylja fyrir mér.
5.
Íss á strindi tals með tindi
tíðum bind eg saman óð,
styggð svo hrindi stillt í lyndi
stúlkan yndislega góð.
6.
Ef lystir meira ljóðin heyra,
ljá til eyra þá eg syng,
foldin skýra móins mýra,
mín hálfdýra langhending.

— — —
7.
Út til flæðar þegnar þræða,
það skal kvæða upphaf fyrst,
sex þeir vóru, sæleið fóru,
siglu jórinn rann af list.
8.
Á öðrum degi upp á veginn,
eftir þeyinn Michaels,
Dellings arfa drifu karfa
drengir um þarfa túnið sels.
9.
Eyjafjarðar um hring jarðar
odda Njarðar greiddist för,
hrísa grundu hér næst fundu,
höldar undu þar upp knör.
10.
Oss nam fagna formann bragna,
flutt er sagna heilsanin,
Alexander ey byggjandi,
ákjósandi vinurinn.
11.
Gríms að eyju Gauts af meyju
gumar treyju áttu leið,
vildu rækja tímann tæka
til að sækja fiskiskreið.
12.
Léði farið vel í varið,
við ei parið hikaði,
lundi svella linna pella
Loftur á Hellu nafnkenndi.
13.
Einn var neyddur bóndi beiddur
blíðu sneyddur til fylgdar,
stags á öndu um úðar blöndu,
af Árskógsströndu þessi var.
14.
Málma runnar marnum hlunna
miðvikunnar daginn fyrst
lögðu úr vörum vanir förum,
virðar röru að Látrum yst.
15.
Nótt þar eyða, góðan greiða
gjörði heiðursfólkið þýtt,
þaðan halda hlynir skjalda
á hafið kalda, logn var blítt.
16.
Átta saman, óx þá gaman,
áraglamur lengi stóð,
vön að stunda veg Kilmunda
var níunda hringa slóð.
17.
Kvöldið þetta þægðir spretta,
þrautir létti á yndis hyl,
gílnum stafna úr gaupnum drafna
Gríms lands hafna lögðum við.
18.
Margir þangað gjörðu ganga
Gautar spanga og léðu hönd,
fans upp tína, bátnum brýna,
brátt svo dvína þreyttu grönd.
19.
Fengu skýlu, hús og hvílu
hlynir pílu á eyjunni,,
síst vér tvílum bænda í býlum,
byljum Grýlu flest að hné.
20.
Dyggða blóma léðu ljóma
lindir frómar ósa báls,
veittu þæga hjúkrun hæga
heilla næga runnum stáls.
21.
Fiskinn seldu, funa keldu
fleygjar héldu rétt um vog,
hinir pakka í stóra stakka,
stundum þakka fyrir og.
22.
Nítján daga sannar saga,
seggir án baga dvöldu þar,
gaf ei leiði um laxa heiði,
ljúfur greiði sýndur var.
23.
Bát fram ýta runnar ríta,
reyndu nýta eitt sinn þó,
gotann húna hlóðu búna,
héldu núna út á sjó.
24.
Hófst þá vandi á Hísings bandi,
Hræsvelgs andi á móti stóð,
aftur snörum upp að vörum,
því aldan hvör á söxum vóð.
25.
Litlu síðar linna hlíðar
lundar hýða fram á skip
skreið of þunga í drífu drunga,
drafnar bungan óx í svip.
26.
Eggjuðu margir eigi kargir
Ægis vargi leggja á sund,
nokkrir vildu, frómleik fylgdu,
fresta skyldum því um stund.
27.
Að þeirra ráðum, dyggð og dáðum
daprir gáðum allt of seint,
sem oss báðu sitja í náðum,
sinnis bráðum varð því meint.
28.
Gríms þá fróni Gýmis ljóni
girtir tjóni lögðum frá,
þriðjudaginn þrauta óvæginn
þokublæjan yfir lá.
29.
Stjórnar bandi á strauma landi
stillt að þandi vala kró
Alexander vóx þá vandi
við brúsandi ólgusjó.
30.
Frá norðvestri veðrið hvessti,
voga hestinn óðum bar
undan landi sels á sandi,
söng í bandi moðróar.
31.
Hálfa mílu um skeljungs skýlu
skorðu fílinn gustur dreif
þar til seinast sjónar steinar
sáu eyna Þórs af leif.
32.
Börnin Ránar teygðu tána,
tóku að lána sopa þá,
systir Mána byrgði brána,
bylgju krána skyggði á.
33.
Þá drómundi meintum mundi
miðju sundi skriðinn af,
gekk af landi gustar andi,
gylfrótt þandi siglu traf.
34.
Aldan velti gjálpar gelti,
gustum hellti á borðin inn,
stóð í austri einn á flaustri
afreks hrausti postulinn.
35.
Sumir bleikir sátu veikir,
sútar leikir uxu framt,
hríðin ægðist, byrinn bægðist,
báran lægðist hvergi samt.
36.
Bylja sláttum öllum áttum
úr þar máttum gegna nær,
stundum móti straums með róti
stóð svo hót ei komunst vær.
37.
Fór að kvölda fyrir hölda,
fleyið nöldrar ganglítið,
heyrðu gotnar brimið brotna
bláa rotna kletta við.
38.
Seglið felldum, hlunnum héldum,
hrannir skelldum megnis fast,
smátt þó gengi móðu mengi,
mjög að þrengir bylgjukast.
39.
Beittum þangað refnum ranga
rétt á stranga brimhljóðið,
sem að tanga Dvalins dranga
deildi vanga sjónglerið.
40.
Geðs í ögra fyrst nam flögra,
fjallið Gjögra mundi það,
kenndum bláa hamra og háa
hvergi þá nær gættum að.
41.
Þó um síðir þekktum hlíðir
þegar í hríð svo rofað fær,
innu Njarðar brimi barðar
byggðum fjarðar Hvalvatns nær.
42.
Nærri voða brims í boða
bar þá gnoð svo lá við rétt
mundi sökkva í djúpið dökkva
dauðans rökkva þar við klett.
43.
Inn á bæði borð úr æði
bylgjan flæðir eins og foss,
tveir þó ausi lasta lausir,
löðrið gaus því meira á oss.
44.
Skips forstjóri á skelja kóri
skikkar jórinn ryðja hlunns,
þegnar hlýddu, þyngslum kvíddu,
þorskinn hýdddu í kverkar unns.
45.
Fjórir róa kaðla kjóa,
klettum drógu undan þar,
bágt þó gengi brögnum lengi,
bárur hengja geiplurnar.
46.
Kusu ei fáir krafta smáir
komast þá til Flateyjar,
þangað beygðum, eitt sinn eygðum,
að því teygðum sjónirnar.
47.
Segl upp undum sels á grundum,
síðan fundum kom á skrið,
þar næst kunni einn á unni
ausa hlunna gotann við.
48.
Greip oss hríðin, kvöld og kvíðinn,
kom á níða myrkur svart,
skipslengd varla eina alla
áls um palla deildum snart.
49.
Sjón á hæðum missti í mæðum
með vandræðum sjóhrakt lið,
seggir um flóa sigla og róa,
suma óar heldur við.
50.
En svo lýkur áls um bríkur
undir Víkur höfða tá
dýri ára bægði bára,
byljir Kára settu á.
51.
Lengi börðum brims í görðum
birtings jörðu þar á snið,
sáum dauðann opinn auðan
um dimmrauða svartnættið.
52.
Staddir í voða brims í boða
bátinn stoða mátti ei grand,
hleyptum, kalda ók oss alda
upp á talda Víkursand.
53.
Út vér stukkum, sumir sukkum,
sjóinn drukkum, náðum þó
allir landi, úr því grandi
allsvaldandi guð oss dró.
54.
Verur allar hyggju hallar
himna snjallar lofi gram,
sem forðar grandi og feigðar standi,
fjör og líf oss gefa nam.
55.
Fyrst ólagið varð óvægið,
voða slagið knörinn fær,
þar næst fyllti, bátnum bylti,
braut og spillti öllu nær.
56.
Brims af kliði bergs erfiði
beið Hafliði æviskarð,
heill þó skriði af hafnar miði
hrannar riðið of þungt varð.
57.
Af ofurþunga og öldu drunga
innan sprunginn varð til meins,
gaddar nustu, böndin brustu,
bárur lustu súðir eins.
58.
Einn að bænum vendi vænum
veg frá grænum karfa sal,
fjórir til hjálpar, flest í dálpar,
fóru að gjálpar víðum dal.
59.
Hrófið settum, þunga þéttum
þá af léttum með í bland,
góssi drjúgu hlóðu í hrúgu,
sem hafði súgur fleygt á land.
60.
Boðin fríu straums frá stíiu
stefndum níu bænum að.
Allra bestu hjón oss hresstu,
hjúkruðu gestum vel í stað.
61.
Eins var blíður bæjar lýður,
bætti stríðið hver sem gat,
hvíld á bekkjum, hægð í rekkjum,
hreyft var þekkum drykk og mat.
62.
Daginn eftir urðum tepptir,
ýtar kepptu nokkrir því
burtu þaðan, beygðir skaða,
til Brettingsstaða muggu í.
63.
Eins á báðum bæjum tjáðum
býtt var dáðum oss með snilld,
eyddi trega alla vega
elskulega þjóðin mild.
64.
Sá sem ræður himna hæðum
hressi í mæðum alla þá,
meinin hættu mest sem bættu
með oss vættu kannske brá.
65.
Nætur fjórar nadda Þórar,
nauðir stórar mýktust þó,
hvíldir tóku og hægð sér jóku,
hríðar mókan aldrei dó.
66.
Brettingsstaða bóndinn hraður
báru glað oss léði þar,
laugardaginn lögðu væginn
lofðar um sæ til Hríseyjar.
67.
Tveimur hrundum Hlés drómundum
af hrísa grundu eftir það,
sigldu höldar, súðin nöldrar,
sunnudagskvöldið Látrum að.
68.
Daginn mána refir Ránar
runnu um brána margýgjar,
óx þá svalinn áls um salinn
austur á dalinn Flateyjar.
69.
Enn tvær nætur liðið lætur
lúa bætur vaxa sér,
menn og sætur gáfu að gætur,
greiði mætur sýndur er.
70.
Í miðri viku karlar kviku
karfa viku fram á stig,
lögs fíl hlóðu í logni góðu,
lægis jóðin bældu sig.
71.
Hjá Kjálkanesi kapps með vési
Kári blés á móti þá,
Ránar dætur risu á fætur,
runnu vætur borðin á.
72.
Móti stormi Ægis ormi
undir farmi rérum þó,
hraktir að nýju straums við stíu
stundum lágum undir sjó.
73.
Um miðnættið þungt þó þætti,
þegna kætti lending góð,
hleðslu af léttum, hlunnvigg settum
við hafnir réttu á eyjar lóð.
74.
Frjádag næsta fýsti dæsta
fara á læsta bólmar gjörð,
kvöddum þýðan formann fríðan
fram við skíða Ránar jörð.
75.
Gengu á súðir brims um búðir,
bragnar lúðir, get eg þess,
í logni röru, lending kjöru
lofðar í vörum Krossaness.
76.
Nótt þar töldu drengir dvöldu
dúr á öldu værðar skjóls,
bættu köldu vífin völdu,
vöfðu tjöldum hvílu bóls.
77.
Hver til sinna komst þá kynna,
um klaka stinna jaka grund,
laugardaginn, böls þó baginn
bleika nagi veika lund.
78.
Víst í stærri háska hærri
hafa færri komist menn
sem héldu lífi og hrundu kífi,
hvað oss blífi í minni enn.
79.
Eflaust bæri, verðugt væri
vort málfæri, líf og önd,
herrann mildi í hæsta gildi
hrópa skyldi um sjó og lönd.
80.
Tungur allar himins hallar
hrærist snjallar til með dans,
guðs alvísi göfgi og prísi,
glaðir lýsi verkum hans.
81. Hauðurs nytur hrafna þytur,
hróðrar litur þekkist vart,
önnungs mæði, elfar klæði
orti kvæði þetta og margt.
82.
Þulu mála böli brjála
bæla fálu golu sval
síla skála bóla bála
Bilum mála sel og hal.